Sema
“………..” “Biz semayı = göğü kudretimizle bina ettik. Çünkü biz mutlak genişleticiyiz.” Ez-Zariyat Suresi ayet: 47
Şeyh İsmail Bursevi tevsirine göre ayetin manası şudur: Kudretimiz her şeyi kemal-i ilim ile ihate etmiştir. Yalnız semayı genişletmek değil, bilakis semayı genişletmekle beraber yer, gök ve aralarındaki ve rızklarını genişletiyoruz.
Bu ayette işaret vardır ki, Cenab-ı Hakk Teala “….” El-Vasi’ ismiyle her şeye tecelli ediyor. Öyleyse her şey, hatta akıl, fikir, hatta rızklar, zerreler, fenler, sanatlar ve dünyada her ne varsa, umumen genişlemektedir. Kadı Beydavi ve Alusi tevsirinde; genişlemekten muradın, mekan genişlemesi olduğunu bildirmektedir. Yani mekanlar, dünya sahrası genişlemektedir. Suyun yüzünde sabun dağıldığı gibi ve balonun şişmesi gibi, bütün kainatın genişlemekte olduğuna işaret buyurur. Fakat bu genişlemede kimi süratle yok olur, kimi de tedricen yok olur. Bu genişleme o kadar tedricidir ki, nizamını bozmadan Hakk Teala’nın irade ettiği kadardır. Zamanı tamam olunca aniden kıyameti tamam olacaktır. İnsanlarda meni halinde başlayan ömür, ölümle aniden tamam olduğu gibi, kainattan her maddenin de, ölümüyle kıyameti kopmuş oluyor.